Hastalıklar

Divertiküler hastalık

KALIN BARSAK DİVERTİKÜLLERİ

Stj. Dr. Onur Taktakoğlu, Stj Dr. Kasım Turgut, Prof. Dr. Ahmet Dobrucalı


diverDivertiküler hastalık nedir?

Divertiküller sıklıkla 50 yaş üzerinde görülen , sindirim sisteminin duvarındaki fıtıklaşmalardır. Divertiküller yemek borusu , mide ve ince bağırsakta da bulunabilse de en sık kalın bağırsakta (kolon) görüldüğü için divertiküler hastalık dendiğinde akla kolonun divertiküler hastalığı gelmektedir. Divertikülum’un kelime anlamı lümenli organlarda duvarın dışarı doğru çıkıntı yaparak oluşturduğu kese olarak tarif edilmiştir.Divertiküller gerçek ve yalancı olarak ikiye ayrılırlar; gerçek divertikül tüm bağırsak duvarını içerirken, yalancı divertiküllerde bağırsak duvarının sadece bir kısmı fıtıklaşmıştır.

O halde:
· Bağırsak kanalının keseleşmiş – fıtıklaşmış kısmına divertikül,
· Birden çok divertikül bulunması durumuna divertikülozis,
· Bu divertikülün iltihabına (enflamasyon) divertikülit,
– Hastada divertikülit, divertiküler kanama veya divertikülozis olmasına divertiküler hastalık
denmektedir.

Divertikül Kimlerde Görülür? Neden Oluşur?

Divertiküller genellikle sosyoekonomik seviyesi yüksek olan toplumların hastalığıdır. Düşük lifle beslenilen ülkelerde daha sık görülmektedir. Et ve şeker kullanımının artması, liften zengin gıdaların az yenmesi ve posalı gıdaların az tüketilmesi nedeniyle sıklığı artar. Amerika’da yapılan bir araştırmaya göre 60 ila 80 yaş arasındaki her iki kişiden birinde, 80 yaş üzerinde ise her insanın hayatının bir döneminde divertikülü bulunmaktadır.
Divertikülün asıl sebebi kalın barsak içindeki basıncın artmasıdır; bunun da en sık nedeni kronik kabızlıktır (konstipasyon). Her türlü liften zengin gıda ile beslenmek dışkıyı yumuşatır ve pasajı kolaylaştırırarak kabızlıktan korur. Liften yoksun diyet ile divertikül arasındaki ilişki de kabızlıktan ileri gelmektedir.
Divertikülit divertikülün enflamasyonu olup, divertikül içine giren dışkı veya meyve çekirdeği gibi gıdaların divertikül keseciğini tıkayarak oluşturduğu bakteriyel kolonizasyon ve dolaşım bozukluğu sonucunda ortaya çıkar. Divertikülit divertikulozis vakalarının yüzde 10 ila 25 inde görülmektedir.

Divertikülit komplikasyonları

Divertiküler hastalığın belirtileri nelerdir?

Divertiküller sekonder komplikasyonlar gelişmedikçe genellikle sessiz seyrederler. Genellikle kolon grafilerinde tesadüfen bulunurken bazı vakalarda da  kanama , tıkanma , perforasyon ve fistül oluşumu gibi komplikasyonların gelişmesi ile belirti verirler. Divertiküllerin iltihaplanması (divertikülit) divertiküler hastalığın en sık görülen komplikasyonu olup iltihaplı divertikülün olduğu karın bölgesinde (genellikle karın sol alt kadranında)  ağrı, üşüme, titreme ve ateş oluşturabilir. Tedavi edilmediğinde, özellikle yaşlılarda,  peridivertiküler apse ve daha ciddi sonuçlara yol açabilir. Kanama divertiküler hastalığın daha nadir ancak ciddi olabilen bir komplikasyonudur ve yaşlılarda görülen şiddetli alt gastrointestinal kanamaların en sık görülen nedenlerinden biridir. ( Bkz. Makattan kan gelmesi, rektal kanama). Yaşlılarda  antiromatizmal  ilaçların  kullanılması divertikül kanamasına   neden olabilir.  İltihaplı divertikül  idrar kesesine yapışarak  barsakla mesane arasında bir  fistül oluşturduğunda idrardan hava veya  dışkı gelmesine  ve tekrarlayan  idrar yolu  enfeksiyonlarına neden olur.

Divertiküler hastalıkta teşhis nasıl konulur?

Her hastalıkta olduğu gibi burada da hastanın anamnezi (şikayetler ve medikal geçmişi) en önemli rolü oynamaktadır. Ardından beden muayenesi,kan testleri, dışkı örneği, radyolojik görüntüleme ve endoskopik yöntemleri ile tanı koyulur. Akut  divertikülit  vakalarında  perforasyon (delinme)   riski  nedeniyle endoskopik  inceleme   yapılmamalı,  eğer  çok  gerekliyse bu  işte  tecrübeli bir  gastroenterolog  tarafından  dikkatle  uygulanmalıdır.

divertikul8

Divertiküler hastalık nasıl tedavi edilir?

Tedavi seçimi hastanın genel durumu, yaşı, tıbbi özgeçmişi, hastalığın yaygınlığı ve komplikasyonları, medikal tedavilere olan toleransı ve hastanın tercihine göre yapılır.

Lifli gıdaların bolca tüketilmesi önerilir. Bu gıdaların arasında kepekli ekmek, bulgur, posalı meyveler, çiğ sebze ve meyve, mercimek gibi gıdalar yer almaktadır.
Diveretiküliti olan vakalarda antibiyotikler, antispazmotikler ve sıvıdan zengin diyetle yatak istirahati önerilir. Medikal tedaviye hem enfeksiyonun tedavisi hem de komplikasyonların önlenmesi bakımından vakit geçirilmeden başlanmalıdır.
Medikal tedavi ile düzelmeyen olgularda cerrahi tedavi uygulanır.

kabiz3

Farklı besinlerdeki  fiber  miktarları

Kaynaklar

1-Wilkins T, Embry K, George R.Diagnosis and management of acute diverticulitis.Am Fam Physician 20131;87:612-20.
2-Fingerhut A, Veyrie N.Complicated diverticular disease: the changing paradigm for treatment.Rev Col Bras Cir 2012;39:322-7.
3-Weizman AV, Nguyen GC.Diverticular disease: epidemiology and management.Can J Gastroenterol 2011;25:385-9.